1. Tổng quan về Căn cứ Trung ương Cục miền Nam

Tọa lạc tại xã Tân Lập, huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh, Căn cứ Trung ương Cục miền Nam được biết đến như “Thủ đô kháng chiến” trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước. Đây là nơi Trung ương Cục miền Nam – cơ quan lãnh đạo tối cao của Đảng Cộng sản Việt Nam tại chiến trường miền Nam – đặt trụ sở từ năm 1961 đến 1975.

Căn cứ Trung ương Cục miền Nam là khu di tích mang đậm dấu vết lịch sử, nhất định không thể bỏ lỡ khi du lịch Tây Ninh (Nguồn: Sưu tầm).

Với diện tích rộng 72 ha, khu căn cứ được bao bọc bởi những cánh rừng già, địa hình hiểm trở giúp che giấu sự hiện diện của lực lượng cách mạng trước sự truy lùng gắt gao của kẻ địch. Hiện nay, nơi đây đã trở thành Di tích lịch sử - văn hóa Quốc gia đặc biệt, là điểm đến quan trọng trong hành trình tìm về cội nguồn dân tộc.

2. Lịch sử hình thành và vai trò của Căn cứ Trung ương Cục miền Nam

2.1. Giai đoạn 1951 - 1954: Khởi đầu gian khó

Trung ương Cục miền Nam được thành lập vào năm 1951 tại rừng U Minh Thượng, một khu vực hiểm trở với điều kiện sinh sống và hoạt động cách mạng đầy khó khăn. Mặc dù gặp nhiều thách thức về hậu cần, liên lạc và an toàn, Trung ương Cục vẫn giữ vững vai trò chỉ đạo phong trào kháng chiến chống thực dân Pháp ở miền Nam. Các cán bộ cách mạng phải đối mặt với sự truy quét gắt gao của địch, đồng thời tìm cách xây dựng lực lượng, củng cố niềm tin của nhân dân vào công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.

Năm 1954, sau khi Hiệp định Geneva được ký kết, lực lượng cách mạng miền Nam gặp phải nhiều khó khăn khi địch tăng cường đàn áp. Tuy nhiên, Trung ương Cục vẫn kiên trì bám trụ, bảo vệ lực lượng nòng cốt để tiếp tục đấu tranh trong giai đoạn mới.

2.2. Giai đoạn 1954 – 1961: Cách mạng miền Nam giành thế chủ động

Kế thừa vai trò của Trung ương Cục Nam Bộ, Xứ ủy Nam Bộ đã đề ra nhiều sách lược phù hợp, gây sức ép lớn lên chính quyền Ngô Đình Diệm và kiềm chế sự mở rộng của quân đội Việt Nam Cộng hòa. Nhờ đó, quân và dân ta nắm thế chủ động, thúc đẩy mạnh đấu tranh trên các mặt trận chính trị và quân sự, tạo ra tiền đề quan trọng cho giai đoạn phát triển tiếp theo của cuộc chiến khó.

Căn cứ Trung ương Cục miền Nam là nơi nhiều chỉ thị, quyết sách cùng đường lối chiến lược ra đời (Nguồn: Sưu tầm).

2.3. Giai đoạn 1961 - 1975: Thành trì vững chắc của cách mạng miền Nam

Nhận thấy yêu cầu chiến lược của cuộc kháng chiến chống Mỹ, Trung ương Cục miền Nam đã chuyển địa điểm từ rừng U Minh Thượng về Tây Ninh vào năm 1961. Vị trí mới này có địa hình thuận lợi, dễ dàng kết nối với các chiến trường quan trọng ở miền Nam.

Trong thời gian này, Căn cứ Trung ương Cục trở thành đầu não chỉ huy các chiến dịch mang tính quyết định như:

• Chiến dịch Tết Mậu Thân 1968: Một cuộc tổng tiến công gây chấn động, làm thay đổi cục diện chiến tranh.

• Chiến dịch Đông Xuân 1974 - 1975: Một trong những bước chuẩn bị quan trọng cho Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng hoàn toàn miền Nam.

Nhờ vào địa hình tự nhiên hiểm trở cùng với hệ thống công sự kiên cố, căn cứ đã đứng vững trước nhiều cuộc càn quét ác liệt của địch, trở thành biểu tượng cho tinh thần kiên trung, bất khuất của quân và dân miền Nam trong cuộc kháng chiến.

Những địa đạo, giao thông hào minh chứng cho thời kháng chiến gian khổ vẫn còn nguyên  (Nguồn: Sưu tầm).

2.4. Sau năm 1975: Biểu tượng lịch sử bất diệt

Sau ngày thống nhất đất nước, Căn cứ Trung ương Cục không còn là một cơ quan chỉ huy quân sự nhưng vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy truyền thống lịch sử. Nơi đây đã được công nhận là di tích lịch sử quốc gia, trở thành điểm đến quan trọng để giáo dục thế hệ trẻ về tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc. Hàng năm, nhiều đoàn khách tham quan, nghiên cứu, tìm hiểu về quá khứ hào hùng của dân tộc, giữ gìn giá trị truyền thống cho thế hệ mai sau.

3. Vai trò của Căn cứ Trung ương Cục miền Nam

Dù trong thời chiến hay khi hòa bình, Căn cứ Trung ương Cục miền Nam vẫn luôn giữ vị trí quan trọng đối với sự nghiệp cách mạng và đời sống nhân dân. Đây không chỉ là "đại bản doanh" của cách mạng miền Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ mà còn là biểu tượng lịch sử bất diệt, góp phần giáo dục truyền thống và phát triển du lịch ngày nay.

3.1. Vai trò trong thời chiến

Sự hình thành của Căn cứ Trung ương Cục miền Nam tại Tây Ninh thể hiện bước phát triển vượt bậc trong tư duy lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây là minh chứng rõ nét cho khả năng tổ chức, chỉ đạo chiến lược tài tình của Đảng, dựa trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lênin và phù hợp với tình hình thực tế của chiến trường miền Nam.

• Trung tâm chỉ huy kháng chiến: Căn cứ được xem như "Bộ não của cách mạng miền Nam", nơi đặt cơ quan đầu não của Đảng như Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quân ủy Trung ương. Từ đây, nhiều quyết sách quan trọng đã được đưa ra, chỉ đạo các chiến dịch lớn như Tết Mậu Thân 1968, Chiến dịch Hồ Chí Minh 1975, góp phần quan trọng vào thắng lợi cuối cùng.

• Nơi huấn luyện, đào tạo cán bộ chủ chốt: Trong suốt cuộc kháng chiến, căn cứ đóng vai trò là "trường học lớn" của cách mạng, nơi tổ chức các lớp bồi dưỡng chính trị, quân sự nhằm nâng cao năng lực chỉ huy, chiến đấu cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân.

• Trạm trung chuyển hậu cần chiến lược: Căn cứ đảm nhiệm chức năng tiếp nhận, phân phối vũ khí, lương thực, thực phẩm từ miền Bắc vào chiến trường miền Nam, góp phần đảm bảo nguồn lực cho cuộc kháng chiến.

• Ngọn lửa tinh thần cách mạng: Ngoài nhiệm vụ quân sự, Căn cứ Trung ương Cục miền Nam còn là biểu tượng cho ý chí kiên cường, tinh thần yêu nước của quân và dân ta. Những lời kêu gọi, các phong trào thi đua yêu nước từ nơi đây đã khích lệ hàng triệu chiến sĩ chiến đấu vì độc lập dân tộc.

3.2. Vai trò trong thời bình

Sau ngày đất nước thống nhất, Căn cứ Trung ương Cục miền Nam không còn là một trung tâm chỉ huy quân sự nhưng vẫn tiếp tục phát huy giá trị to lớn về lịch sử, văn hóa và giáo dục.

• Địa điểm giáo dục truyền thống cách mạng: Căn cứ trở thành "địa chỉ đỏ" giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về những hy sinh to lớn của cha ông trong công cuộc đấu tranh giành độc lập. Những di tích còn lại là minh chứng hùng hồn cho tinh thần yêu nước, là nguồn cảm hứng để thế hệ sau noi gương, tiếp bước.

• Bảo tồn giá trị lịch sử, văn hóa: Với hàng nghìn hiện vật, tài liệu quý giá, nơi đây được xem như một "bảo tàng sống" lưu giữ những trang sử hào hùng của dân tộc. Đồng thời, căn cứ cũng phản ánh rõ nét đời sống, phong tục tập quán của quân dân trong thời chiến, giúp tái hiện một phần bức tranh lịch sử Việt Nam giai đoạn kháng chiến chống Mỹ.

• Điểm du lịch văn hóa – lịch sử hấp dẫn: Ngày nay, căn cứ là một trong những điểm du lịch quan trọng của Tây Ninh, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước. Không chỉ mang giá trị tinh thần sâu sắc, nơi đây còn góp phần phát triển kinh tế – du lịch địa phương, tạo công ăn việc làm và thúc đẩy ngành dịch vụ phát triển.

Bức tranh được khánh thành nhân dịp kỷ niệm 40 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (Nguồn: Sưu tầm).

Dù ở thời chiến hay thời bình, Căn cứ Trung ương Cục miền Nam vẫn luôn giữ vai trò quan trọng, xứng đáng là biểu tượng bất diệt của cách mạng miền Nam và là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam.

4. Những điểm nổi bật khi tham quan Căn cứ Trung ương Cục miền Nam

4.1. Khu di tích chiến khu xưa

Đây là nơi du khách có thể khám phá những công trình được xây dựng từ thời chiến, phản ánh đời sống và hoạt động của các chiến sĩ cách mạng:

• Hầm chỉ huy, hội trường và nhà ở của cán bộ cấp cao: Các khu vực này từng là nơi làm việc của những lãnh đạo quan trọng như Nguyễn Văn Linh, Phạm Hùng…

• Hệ thống giao thông hào và địa đạo: Một trong những yếu tố quan trọng giúp chiến sĩ bảo toàn lực lượng, tránh các cuộc tấn công của địch.

• Bếp Hoàng Cầm: Một sáng kiến độc đáo trong chiến tranh, giúp bộ đội nấu ăn mà không bị địch phát hiện khói lửa.

Gian nhà của cố đại tướng Nguyễn Chí Thanh được phục dựng gần như nguyên vẹn (Nguồn: Sưu tầm).

4.2. Khu tưởng niệm – trưng bày

Khu vực này lưu giữ hơn 1.000 hiện vật có giá trị lịch sử, giúp du khách hình dung rõ nét về thời kỳ kháng chiến:

• Bản đồ tác chiến, bàn làm việc của lãnh đạo: Những tài liệu này cho thấy cách thức chỉ huy và tổ chức chiến lược của quân ta trong các chiến dịch quan trọng.

• Vũ khí tự tạo và kỷ vật chiến tranh: Bao gồm những công cụ chiến đấu thô sơ nhưng hiệu quả mà quân và dân miền Nam đã sử dụng để chiến đấu chống kẻ thù.

• Các bức ảnh tư liệu quý giá: Ghi lại những khoảnh khắc hào hùng của quân và dân ta trong cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.

Không gian khu trưng bày làm “sống” dậy những năm tháng chiến đấu gian nan (Nguồn: Sưu tầm).

4.3. Khu bảo tồn cảnh quan thiên nhiên

Ngoài giá trị lịch sử, Căn cứ Trung ương Cục miền Nam còn nằm trong một khu rừng nguyên sinh rộng lớn, tạo điều kiện cho du khách hòa mình vào thiên nhiên:

• Hệ sinh thái đa dạng: Rừng cây xanh mát, động thực vật phong phú, tạo nên không gian thư giãn, yên bình.

• Không khí trong lành: Là nơi lý tưởng để tìm về với thiên nhiên, cảm nhận sự thanh bình sau những ngày làm việc căng thẳng.

Phong cảnh nên thơ tại dòng suối TIên Cô chảy qua Căn cứ địa Bắc Tây Ninh (Nguồn: Sưu tầm).

5. Cách di chuyển đến Căn cứ Trung ương Cục miền Nam

Căn cứ Trung ương Cục miền Nam nằm cách trung tâm thành phố Tây Ninh khoảng 60km, gần sát biên giới với Campuchia. 

• Từ TPHCM, đi theo tuyến đường Xuyên Á/QL 22 đến Tây Ninh. Sau đó, tiếp tục đi dọc theo QL22, ĐT 782 và ĐT 784 để đến đường Bời Lời tại Ninh Thạnh của thành phố Tây Ninh. 

• Từ đây, men theo QL 22B đến cửa khẩu Xa Mát khoảng 44km. Sau đó tiếp tục rẽ phải vào ĐT 792. Di chuyển thêm 7km để đến một ngã ba, sau đó rẽ phải đi khoảng 9km nữa sẽ thấy Căn cứ Trung ương Cục miền Nam thoáng sau khu rừng phía trước. 

Lưu ý khi tham quan

• Miễn phí vé tham quan: Hiện nay, di tích không thu phí vào cửa, tạo điều kiện thuận lợi cho du khách.

• Chuẩn bị chi phí cá nhân: Mặc dù không mất phí tham quan, du khách có thể cần chuẩn bị chi phí cho việc ăn uống, quà lưu niệm hoặc hướng dẫn viên nếu cần.

6. Những lưu ý khi tham quan Căn cứ Trung ương Cục miền Nam

6.1. Lựa chọn trang phục phù hợp

• Căn cứ nằm trong khu vực rừng nguyên sinh, đường đi có thể gồ ghề, nhiều cây cối rậm rạp, vì vậy du khách nên mặc quần áo gọn gàng, thoải mái và thấm hút mồ hôi tốt.

• Giày thể thao hoặc giày leo núi là lựa chọn lý tưởng giúp di chuyển dễ dàng và tránh trơn trượt.

• Nếu tham quan vào mùa mưa, nên mang theo áo mưa hoặc ô để tránh bị ướt.

6.2. Giữ gìn và tôn trọng di tích

• Không chạm vào hoặc làm hư hại hiện vật, công trình trong khu di tích.

• Không vẽ bậy, viết chữ lên tường, hầm, bia tưởng niệm hoặc bất kỳ khu vực nào trong di tích.

• Giữ vệ sinh chung, không xả rác bừa bãi. Nếu có rác, hãy vứt đúng nơi quy định để bảo vệ cảnh quan môi trường.

6.3. Lắng nghe hướng dẫn viên

• Khu di tích có nhiều hạng mục quan trọng gắn liền với lịch sử kháng chiến, để hiểu rõ hơn về ý nghĩa và giá trị của từng địa điểm, du khách nên đi theo đoàn và chú ý lắng nghe hướng dẫn viên thuyết minh.

• Một số khu vực có địa hình đặc biệt hoặc yêu cầu bảo vệ nghiêm ngặt, du khách cần tuân thủ hướng dẫn để tránh vi phạm quy định.

6.4. Chuẩn bị nước uống và đồ ăn nhẹ

• Do khu căn cứ nằm trong rừng, không có nhiều dịch vụ tiện ích, du khách nên mang theo nước uống để tránh mất nước trong quá trình tham quan.

• Có thể chuẩn bị một số đồ ăn nhẹ như bánh, trái cây để dùng khi nghỉ ngơi. Tuy nhiên, cần dọn dẹp sạch sẽ sau khi sử dụng để giữ gìn môi trường.

6.5. Chụp ảnh có ý thức

• Một số khu vực trong di tích có quy định không được phép quay phim hoặc chụp ảnh, du khách cần chú ý và tuân thủ hướng dẫn.

• Khi chụp ảnh, tránh leo trèo hoặc đứng lên các hiện vật để đảm bảo an toàn và bảo vệ di tích.

Với những lưu ý trên, du khách sẽ có một chuyến tham quan an toàn, bổ ích và trọn vẹn khi đến với Căn cứ Trung ương Cục miền Nam.

Căn cứ Trung ương Cục miền Nam không chỉ là một địa danh lịch sử quan trọng mà còn là biểu tượng cho ý chí quật cường của dân tộc Việt Nam. Hành trình về nguồn tại nơi đây giúp mỗi người thêm tự hào, biết ơn những hy sinh, cống hiến của thế hệ cha anh trong công cuộc bảo vệ Tổ quốc. Nếu có dịp đến Tây Ninh, đừng bỏ lỡ cơ hội ghé thăm di tích lịch sử đặc biệt này!