Khởi nguồn từ tâm nguyện cao cả

Tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn không chỉ là một công trình kiến trúc, mà còn là kết tinh của khát vọng lớn lao từ Tập đoàn Sun Group: kiến tạo một biểu tượng tâm linh mang đậm hồn Việt, tôn vinh giá trị tín ngưỡng của núi Bà Đen – ngọn núi thiêng hàng trăm năm tuổi của Đông Nam Bộ. Đó là mong muốn làm dày thêm nét đẹp văn hóa cho vùng đất Tây Ninh, để mỗi du khách thập phương khi đặt chân đến đây không chỉ chiêm bái một pho tượng, mà còn cảm nhận được hơi thở sâu thẳm của Phật giáo Việt Nam hòa cùng tín ngưỡng dân gian.

Ý tưởng ban đầu được Giáo sư Hoàng Đạo Kính – một bậc thầy về văn hóa và kiến trúc – phác thảo, với tầm nhìn đưa tinh thần Phật giáo thời Lê vào từng đường nét. Sau đó, nhà điêu khắc Phạm Bá Đua, với đôi tay tài hoa và trái tim trọn vẹn dành cho nghệ thuật tâm linh, đã đắp từng nét phác thảo bằng đất sét, thổi hồn Việt vào mỗi chi tiết nhỏ. Từ đây, một hành trình dài đầy thử thách nhưng cũng ngập tràn ý nghĩa đã bắt đầu, để biến ý tưởng thành hiện thực giữa đỉnh núi cao vời vợi.

Tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn trở thành công trình tâm linh biểu tượng của Tây Ninh.

Kỳ công tạo tác – sự hòa quyện của nghệ thuật và công nghệ

Hành trình kiến tạo tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn kéo dài 35 tháng, quy tụ 328 nghệ nhân từ khắp nơi, trong đó 100 người đã miệt mài thi công trên đỉnh núi suốt 7 tháng ròng rã. Từ mẫu đất sét ban đầu, tượng được chuyển sang chất liệu composite theo tỷ lệ 1:1 dưới sự giám sát nghiêm ngặt của 12 nhà điêu khắc chuyên môn và Hội đồng nghiệm thu. Đây là bước đầu tiên để đảm bảo từng đường nét, từ nụ cười hiền từ đến nếp áo tung bay, đều đạt đến độ hoàn mỹ.

Tiếp đó, tại làng đúc đồng Ý Yên (Nam Định) – cái nôi của nghề đúc đồng truyền thống Việt Nam, nghệ nhân Nguyễn Trọng Hạnh cùng 72 bậc thầy lành nghề đã dành 2 năm để chuyển mẫu composite thành pho tượng đồng đỏ tráng lệ. Với 170 tấn đồng đỏ, tượng được đúc thành từng “thớt” dày 5 ly, sử dụng công nghệ gia công cơ khí áp lực cao tiên tiến từ châu Âu. Từng khối đồng sau đó được vận chuyển lên đỉnh núi Bà Đen, nơi các nghệ nhân tỉ mỉ ghép nối để tạo nên công trình cao 72m – gồm tượng chính 43,15m và khối đế 5 tầng 28,85m.

Tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn - hiện thân của từ bi ngự trị trên đỉnh núi Bà Đen.

Vì sao chọn đồng đỏ? Nhà điêu khắc Phạm Bá Đua chia sẻ: “Chúng tôi phải tính toán đến cả phương án về kết cấu công trình cũng như chọn chất liệu chuyển tải ngay từ đầu, bởi mỗi loại chất liệu sẽ có những ưu và nhược điểm khác nhau. Có những điều đồng làm được mà đá không thể làm được. Với chất liệu bằng đồng, có thể tách, bung ra được nhưng đá thì không thể. Đồng sẽ tạo ra độ bay của công trình. Từ đó sẽ tạo tính thẩm mỹ cao hơn. Đồng có thể tạo dáng theo ý muốn, đồng thời vẫn đảm bảo được các yêu cầu cao về kết cấu kỹ thuật".

Chính sự tinh xảo của chất liệu này đã giúp tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn trở thành một tuyệt tác, vừa uy nghiêm giữa đất trời, vừa mềm mại như lòng từ bi của Bồ Tát.

Linh thiêng từ thiết kế đến ý nghĩa sâu xa

Tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn là hiện thân của Quán Thế Âm Bồ Tát – vị cứu khổ cứu nạn với lòng từ bi vô lượng, luôn dang tay che chở cho nhân thế. Lấy cảm hứng từ tượng Phật thời Lê – thời kỳ đỉnh cao của nghệ thuật Phật giáo Việt Nam, công trình mang đậm nét thuần Việt với hoa văn phong phú, đường nét chắc khỏe, đậm chất văn hóa dân tộc. Tuy nhiên, thay vì sao chép nguyên mẫu, các nghệ nhân đã chắt lọc tinh hoa từ trang sức, y áo, vương miện để tạo nên một pho tượng vừa hoành tráng, vừa gần gũi với tâm hồn người Việt.

Tạo hình của Tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn được lấy cảm hứng từ tượng Phật thời Lê.

Mỗi chi tiết trên tượng đều ẩn chứa ý nghĩa tâm linh sâu sắc:

• Vương miện khắc hình Phật A Di Đà: Biểu tượng của trí tuệ siêu việt và lòng từ bi phổ độ, như ngọn hải đăng soi sáng con đường giác ngộ cho chúng sinh.
• Tay trái cầm bình cam lộ: Dốc xuống ban phát phước lành, như dòng nước mát lành gột rửa muôn nỗi khổ đau của nhân thế.
• Tay phải bắt ấn Giáo hóa: Mang ý nghĩa xua tan ác nghiệp, hướng con người đến con đường thiện lành, thoát khỏi vòng luân hồi tham – sân – si.
• Đài sen đỡ chân tượng: Phỏng theo cánh sen thời Lê với họa tiết đám mây và ba giọt nước, gửi gắm lời cầu nguyện mưa thuận gió hòa, cuộc sống an lành cho muôn dân.

Tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn được nâng đỡ trên tòa sen, xung quanh là tứ đại thiên vương trấn yểm các phương. 

Tượng được đặt trên đỉnh núi Bà Đen, hướng Đông chếch Bắc 11 độ, mặt nhìn về hồ Dầu Tiếng mênh mông, lưng tựa vững chãi vào đỉnh núi cao nhất Nam Bộ. Vị trí này không chỉ thuận theo địa hình tự nhiên mà còn hợp phong thủy, như một vị Bồ Tát ngự giữa trời mây, phổ độ chúng sinh trên đồng bằng trù phú phía dưới. Đặc biệt, trong lễ hô thần nhập tượng vào đầu xuân 2021, từng đợt mây trắng dày đặc dâng lên, bao phủ quanh tượng như chốn bồng lai tiên cảnh. Mỗi lần kinh cầu vang lên, mây lại cuộn trào, tạo nên khung cảnh kỳ diệu, linh thiêng chưa từng có, khiến lòng người không khỏi rung động trước sự vi diệu của đất trời.

Tên gọi “Tây Bổ Đà Sơn” – Nơi Bồ Tát giáng thế

Tên gọi “Tây Bổ Đà Sơn” không phải ngẫu nhiên xuất hiện, mà là kết tinh của ý nghĩa tâm linh sâu sắc, được đặt bởi đích thân Đại lão Hòa thượng Thích Trí Tịnh – Phó Pháp Chủ Hội đồng Chứng Minh Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Trong tiếng Phạn, “Bổ Đà” (hay Phổ Đà) nghĩa là “nơi Bồ Tát thị hiện”. Tượng ngự trên đỉnh núi Bà Đen – ngọn núi thiêng phía Tây của Tây Ninh, nên được gọi là “Tây Bổ Đà Sơn”. Đây là nơi Quán Thế Âm Bồ Tát hiển linh, dang tay ban phước lành, dẫn lối chúng sinh vượt qua khổ ải để tìm về bến bờ an lạc.

Tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn được đan kết từ tinh hoa văn hóa tâm linh, hòa quyện cùng năng lượng đỉnh thiêng núi Bà Đen.

Tên gọi này còn gắn kết tượng với tín ngưỡng bản địa. Núi Bà Đen từ hàng trăm năm nay đã là điểm tựa tâm linh của người dân Tây Ninh, nơi hình tượng Bà Đen – Linh Sơn Thánh Mẫu – hòa quyện cùng Quán Thế Âm Bồ Tát trong lòng người dân Nam Bộ. “Tây Bổ Đà Sơn” không chỉ là một cái tên, mà còn là lời khẳng định về sự linh thiêng, là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa tín ngưỡng dân gian và Phật giáo chính thống.

Những thử thách khắc nghiệt trong hành trình tạo tác Tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn

Để hoàn thiện tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn, các nghệ nhân đã phải vượt qua muôn vàn thử thách, từ ý tưởng ban đầu đến khi pho tượng sừng sững giữa đỉnh trời. Khó khăn lớn nhất, theo nhà điêu khắc Phạm Bá Đua, là làm sao để pho tượng toát lên thần thái thoát tục của một vị Bồ Tát, vượt xa vẻ đẹp phàm trần. Ông chia sẻ: “Chúng tôi không muốn tạo ra một pho tượng chỉ đẹp về hình thức. Đó phải là vẻ đẹp tôn nghiêm, mang tinh thần cứu độ, để khi đứng trước tượng, chúng sinh cảm nhận được sự bình yên, mọi muộn phiền tan biến”.

Để đạt được điều đó, hàng chục mẫu phác thảo đã được chỉnh sửa. Từ nụ cười hiền hậu, đôi mắt từ bi, đến nếp áo tung bay trong gió – mỗi chi tiết nhỏ nhất đều được tính toán kỹ lưỡng. “Trong động phải có tĩnh, trong tĩnh phải có nội lực,” nhà điêu khắc Phạm Bá Đua nhấn mạnh. Đây là thách thức lớn nhất, nhưng cũng là thành công rực rỡ nhất của công trình, khi tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn không chỉ đẹp về hình thể mà còn lay động sâu thẳm tâm hồn người chiêm bái.

Nét mặt hiền từ, phúc hậu của tượng Phật Bà đúc bằng đồng tỏa sáng, lay động lòng người. 

Thử thách thứ hai nằm ở quá trình thi công trên đỉnh núi cao nhất Nam Bộ. Từng khối đồng dày 5 ly được đúc riêng lẻ, sau đó ghép nối với độ chính xác tuyệt đối. Chỉ một sai lệch nhỏ trong quá trình ghép cũng có thể làm mất đi vẻ hoàn mỹ của pho tượng. Các nghệ nhân phải tỉ mỉ đến mức khi hoàn thiện, khó ai nhận ra dấu khớp nối giữa các “thớt” đồng – một kỳ công đòi hỏi sự khéo léo và kiên nhẫn phi thường.

Chưa kể, việc vận chuyển vật liệu lên độ cao 986m là một bài toán nan giải. Không gian thi công chật hẹp, khí hậu khắc nghiệt với sương mù dày đặc, gió lớn và nhiệt độ thay đổi thất thường đã khiến công việc nhiều lần phải tạm dừng. “Những ngày trời mù sương hay gió mạnh, chúng tôi không thể tiếp tục, vì chất lượng và thẩm mỹ của công trình là điều tối quan trọng,” một nghệ nhân tham gia dự án kể lại. Chính sự tận tụy và lòng thành kính ấy đã biến những khó khăn thành động lực, để cuối cùng, tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn sừng sững giữa đỉnh trời, biểu tượng cho sức mạnh của niềm tin.

Tượng Phật Bà trong áo đen – Sự giao thoa tín ngưỡng độc đáo

Theo quan điểm Phật Giáo, Phật Bà Quan Thế Âm Bồ Tát có 33 pháp tướng hay là 33 ứng hóa thân. Mỗi một hóa thân theo quan điểm và cách nhìn của từng vùng, từng dân tộc lại có những điểm khác nhau về diện mạo, y phục và pháp khí. Mỗi người, mỗi cộng đồng sẽ có cách hình dung khác nhau về hóa thân của Phật Bà, gần gũi với văn hóa, tín ngưỡng của vùng đó. Nhưng, dù màu áo nào, pháp tướng ra sao, điểm chung nhất vẫn là lòng từ bi, hỉ xả, cứu khổ cứu nạn của Phật Bà.   

Đối với người dân Nam Bộ nói chung, người dân Tây Ninh nói riêng, hình tượng Phật Bà Quan Thế Âm luôn giữ một vị trí quan trọng hàng đầu trong đời sống tâm linh. Trong khi đó, núi Bà Đen với hệ thống chùa Bà gần 300 năm tuổi và huyền tích Linh Sơn Thánh Mẫu cũng được coi là điểm tựa tâm linh của người dân miền biên viễn. Do đó, hình tượng Bà Đen và Quan Thế Âm Bồ Tát đã gắn bó chặt chẽ trong mối quan hệ tương hỗ không thể tách rời với tín ngưỡng của vùng đất này. Tượng Phật Bà Quan Thế Âm từ bi được đặt trên đỉnh núi Bà Đen đã được tạo tác để mang tinh thần, hơi thở Phật giáo Việt Nam đặc trưng và phù hợp với tín ngưỡng, tôn giáo bản địa, tạo nên một điểm tựa tinh thần vừa vững chắc, lại vừa gần gũi với người dân Tây Ninh.

Tín ngưỡng thờ Linh Sơn Thánh Mẫu khắc sâu vào đời sống tinh thần của người dân Tây Ninh.

Kỷ lục và ý nghĩa văn hóa qua lời các chuyên gia

Tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn không chỉ là kỳ tích nghệ thuật mà còn ghi dấu với hai kỷ lục danh giá: tượng Phật bằng đồng cao nhất Việt Nam và cao nhất châu Á tọa lạc trên đỉnh núi.

Hòa thượng Thích Niệm Thới, Trưởng ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tại tỉnh Tây Ninh, đã dành những lời trân quý cho công trình: “Công trình tượng Phật Bà trên đỉnh núi Bà Đen đã thể hiện ý nghĩa sâu xa: cầu cho nhân dân Tây Ninh nói riêng và Việt Nam nói chung vạn sự cát tường như ý. Giáo hội Phật giáo Việt Nam tại Tây Ninh rất tán thành. Trong tương lai, công trình sẽ là di sản kế thừa cho con cháu và sẽ trường tồn với thời gian”. Ông còn nhấn mạnh sự hòa hợp âm dương của công trình khi đặt trên đỉnh núi cao nhất Nam Bộ, phù hợp với quần thể tâm linh và tín ngưỡng đa dạng của vùng đất này.

Ông Nguyễn Thành Tiễn, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tây Ninh cũng chia sẻ: “Công trình xây dựng tượng Phật Bà trên đỉnh núi Bà Đen có ý nghĩa trong việc phát triển du lịch tại khu di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh núi Bà Đen. Đồng thời là điểm du lịch hấp dẫn của miền Đông Nam Bộ, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa tâm linh của du khách khi đến núi Bà Đen, đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội của Tây Ninh, phát huy được các giá trị di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh”.

Công trình Tượng Phật Bà trên đỉnh núi Bà Đen thu hút du khách đến tham quan, chiêm bái.

Hành trình tìm về bình yên bên tượng Phật Bà

Tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn không chỉ là một công trình để chiêm ngưỡng, mà còn là chốn linh thiêng để mỗi người tìm về sự tĩnh tại trong tâm hồn. Đứng dưới chân tượng, giữa mây ngàn gió núi, bất cứ ai cũng sẽ cảm nhận được lòng từ bi, phổ độ của Quán Thế Âm Bồ Tát. Từ đỉnh núi, phóng tầm mắt xuống hồ Dầu Tiếng mênh mông, lòng người như lắng lại, quên đi những bộn bề, chỉ còn lại sự an nhiên và thanh thản.

Du khách dâng đăng, gửi gắm ước nguyện an lành tại chân tượng Phật Bà.

Hành trình lên đỉnh núi Bà Đen để chiêm bái tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn là chuyến đi của tâm hồn. Dù bạn là Phật tử hay chỉ là du khách thập phương, mỗi bước chân trên con đường hành hương đều mang bạn đến gần hơn với bình yên, an lạc. Tiếng gió vi vút hòa cùng lời kinh cầu, ánh mắt hiền từ của Phật Bà như dang tay ôm lấy muôn dân, ban phát niềm an ủi và hy vọng giữa dòng đời hối hả…

Lời mời gọi từ đỉnh núi thiêng

Tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn không chỉ là điểm đến tâm linh, mà còn là nơi để mỗi người tìm về cội nguồn văn hóa, tín ngưỡng của dân tộc. Đó là nơi tinh hoa Phật giáo thời Lê hòa quyện với tín ngưỡng bản địa Tây Ninh, nơi lòng từ bi của Quán Thế Âm Bồ Tát lan tỏa như những cánh sen trên đỉnh núi thiêng. Hãy một lần đặt chân đến núi Bà Đen, đứng dưới chân tượng Phật Bà, để cảm nhận sự kỳ vĩ của đất trời, sự linh thiêng của tín ngưỡng, và hơn hết, sự bình yên trong chính tâm hồn mình.